Nhắc đến chè, dễ liên tưởng ngay đến những vùng chè nổi tiếng đã làm nên thương hiệu chè ucar Việt Nam như Thái Nguyên, Lâm Đồng, Yên Bái...Thế nhưng ít người biết rằng, ở Quảng Ninh cũng có một thương hiệu chè nổi tiếng, từng được "xuất ngoại" từ thập kỷ 70 của thế kỷ 20 đó là chè Đường Hoa. Thế nhưng giờ đấy, trên bản đồ chè Việt Nam lại không thấy nhắc đến vùng chè nổi tiếng này.
Với lợi thế về thổ nhưỡng, nguồn nước, khí hậu, cây chè hiện được trồng ở hầu hết các địa phương của huyện Hải Hà (tỉnh Quảng Ninh) với tổng diện tích lên tới gần 800ha. Trong đó, xã Quảng Long có diện tích trồng chè lớn nhất, chiếm hơn 40% tổng diện tích toàn huyện.
Dọc tuyến Quốc lộ 18A, những nương chè Thúy Ngọc, chè Phúc Vân Tiên, chè Keo Am Tích… xanh mướt mắt, đều tăm tắp, uốn lượn, quanh co, như ôm trọn lấy những quả đồi của xã Quảng Long. Và đây chính là nơi sản sinh ra chè Đường Hoa thơm ngon đặc biệt – đặc sản trứ danh của vùng đất Hải Hà.
Chè Đường Hoa có hương vị đậm đà, thơm mát, chát nhẹ, sau đó có vị ngọt thanh đọng lại nơi đầu lưỡi. Nước trà có độ sánh nhẹ, màu xanh đậm đẹp mắt. Nguyên nhân bởi nơi đây vừa là huyện miền núi, biên giới, song cũng là huyện ven biển, nên từng búp chè, từng ngọn chè ở đây thấm nhuần vị mặn mòi của biển, tạo nên hương vị chè đặc biệt đến vậy.
Thế nhưng không nhiều người biết rằng, chè Đường Hoa đã có lịch sử phát triển 60 năm tại vùng đất Hải Hà. Thời điểm những năm 1960, tại Quảng Long đã hình thành nông trường Đường Hoa, tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn hộ dân nơi đây.
Trong những năm 70 của thế kỷ XX, hàng nghìn tấn chè Đường Hoa được chế biến và giao nộp cho Nhà nước nhằm phục vụ công nhân mỏ, nhân dân và xuất khẩu sang các nước Đông Âu. Khi đó, chè Đường Hoa được đánh giá thơm ngon không kém trà Tân Cương (Thái Nguyên) và còn được tuyển chọn phục vụ tại Hội nghị Paris vào năm 1973 cùng nhiều hội nghị quan trọng khác trong cả nước.
Nức tiếng là vậy, nhưng vùng chè ấy lại từng có một thời gần như bị xóa sổ. Đó là giai đoạn những năm 2014-2017, khi doanh nghiệp ngừng thu mua, giá chè xuống thấp, bà con đổ chè ra đường, hàng trăm hecta chè bỏ hoang, không ai chăm sóc, thu hái...
Ngoài ra, một số diện tích trồng chè bị người dân phá bỏ để trồng cây lâm nghiệp, cây dược liệu đã ảnh hưởng lớn đến diện tích trồng chè toàn huyện Hải Hà lúc bấy giờ.
Hiện nay, sản phẩm chè Đường Hoa đã có nhãn hiệu tập thể và chỉ dẫn địa lý, được xếp hạng sản phẩm OCOP tỉnh Quảng Ninh 3 sao, 4 sao với bao bì hoàn thiện, tem nhãn, mã vạch truy xuất nguồn gốc...
Cùng với phát triển vùng trồng chè với các giống chè chất lượng cao, Hải Hà còn đẩy mạnh thành lập mới, mở rộng quy mô sản xuất và nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, cơ sở sản xuất kinh doanh chè; thành lập các chuỗi hợp tác, liên kết giữa doanh nghiệp, HTX, cơ sở chế biến kinh doanh và nông hộ trong sản xuất, chế biến.
